Ostatnie dni tegorocznego lata dają się nam we znaki. Upały mogą być niebezpieczne dla zdrowia, zwłaszcza dla osób starszych, dzieci i osób z chorobami przewlekłymi. Dlatego ważne jest, aby stosować się do wskazówek, aby uniknąć odwodnienia i innych problemów zdrowotnych.

Upał to stan pogody, gdy temperatura powietrza przy powierzchni ziemi przekracza 30 st. C. W ciągu dnia, najwyższa temperatura występuje pomiędzy godziną 15.00 a 18.00, a nie jak się powszechnie sądzi – w południe, zaś największe promieniowanie UV notowane jest w godzinach 12.00-13.00.

Wraz ze wzrostem temperatur znacząco wzrasta ryzyko odwodnienia oraz przegrzania organizmu. Upał może doprowadzić do wystąpienia udaru słonecznego lub cieplnego, który jest stanem zagrażającym zdrowiu, a nawet życiu. Jego objawy to: zmęczenie, silne bóle i zawroty głowy, nudności, gorączka, szum w uszach, drgawki, wzrost temperatury ciała zagrażający życiu, większa częstotliwość bicia serca i oddechu. Niewątpliwie, upał wpływa również na układ nerwowy człowieka. Wysokie temperatury mogą powodować ospałość, zdenerwowanie, a także wpływają na poziom koncentracji i efektywność pracy. Należy pamiętać, że upał jest szczególnie niebezpieczny dla osób starszych i dzieci.

Jak upał wpływa na ludzki organizm:

	Temperatura powietrza
Zagrożenie życia	41 °C
Groźba udaru	39 °C
Wysychanie gruczołów potowych	38 °C
Reakcja systemu termoregulacji	35 °C
Próg upału	30 °C

Ochrona przed upałem:

• należy ograniczyć opalanie, ponieważ zbyt długie przebywanie na słońcu jest szkodliwe dla organizmu, który łatwo może ulec przegrzaniu, a skóra poparzeniu. Należy przebywać na słońcu nie dłużej niż maksymalnie 2 godziny, stosując przy tym kremy ochronne;
• dzieci i osoby starsze nie powinny wychodzić z domu, a jeżeli jest to niezbędne, to koniecznie z nakryciem głowy;
• w ciągu dnia należy zamykać w domu okna i żaluzje, by ograniczyć napływ gorącego powietrza do pomieszczeń (szczególnie po stronie nasłonecznionej). Okna należy otwierać nocą, kiedy temperatura jest niższa – jeżeli oczywiście warunki bezpieczeństwa na to pozwalają;
• należy unikać forsownego wysiłku fizycznego w najgorętszej porze dnia. Wysiłek fizyczny, jak np. bieganie może doprowadzić do odwodnienia, skurczów mięśni spowodowanych odwodnieniem i utratą minerałów, przegrzaniem organizmu lub udaru cieplnego; pod żadnym pozorem nie wolno zostawiać dzieci i zwierząt w zaparkowanym pojeździe. Temperatura w nagrzanym samochodzie może dochodzić do 5 – ;
• należy nosić lekką i przewiewną odzież z tkanin naturalnych, w jasnych kolorach. Wspomoże to właściwą termoregulację organizmu; należy nawadniać organizm – pić dużo wody, najlepiej niegazowanej;
• należny unikać picia kawy oraz napojów zawierających duże ilości cukru – sprzyjają one odwodnieniu organizmu;
• osoby przyjmujące leki, powinny być w kontakcie z lekarzem, aby sprawdzić, jaki wpływ mają one na termoregulację i równowagę wodno-elektrolitową;
• jeśli odczuwamy zawroty głowy, osłabienie, niepokój lub dotkliwe pragnienie i ból głowy, należy skontaktować się z dyspozytorem medycznym, dzwoniąc pod numer alarmowy. Jeśli to możliwe należy przenieść się w chłodne miejsce; należny unikać skrajnych temperatur – osoby, które pracują w klimatyzowanych pokojach nie powinny od razu wychodzić na zewnątrz, gdzie panuje upał – może to spowodować szok termiczny, zwłaszcza u starszych i bardzo młodych ludzi;
• będąc nad wodą, należy pamiętać, że nie wolno gwałtownie wchodzić do niej bezpośrednio po opalaniu – zanim zaczniemy pływać, należy opłukać ciało wodą, do której wchodzimy i dopiero wtedy powoli się w niej zanurzyć;
• będąc w podróży, należy częściej robić przerwy i odpoczywać w zacienionych miejscach, by złagodzić negatywny wpływ wysokich temperatur na koncentrację;
• w upalne dni należy przygotowywać lekkie posiłki, bazujące na owocach i warzywach, które dostarczają organizmowi niezbędnych składników mineralnych i witamin, a unikać tłustych, smażonych i wysokokalorycznych dań, które dodatkowo obciążają i tak zmęczony upałem organizm;
• należy unikać spożywania alkoholu, ponieważ sprzyja to odwodnieniu organizmu;
• podstawą dobrego samopoczucia podczas upałów jest odpowiednie nawodnienie organizmu. Zaleca się picie 2-3 litrów płynów – z czego głównie powinna to być woda wysoko zmineralizowana, a w jej uzupełnieniu np. słaba herbata oraz soki owocowo-warzywne. Szczególnie warto pić sok pomidorowy z racji, że doskonale uzupełnia potas, który w upalne dni szybko tracimy z organizmu. Zdecydowanie należy unikać natomiast napojów z kofeiną (np. kawa, cola) oraz alkoholu, który może powodować obniżenie ciśnienia i w efekcie omdlenia.

Dzieci podczas upału

• należy ubierać dziecko w lekką, przepuszczającą powietrze, jasną odzież oraz zakładać mu czapeczkę z daszkiem;
• chroń dziecko przed słońcem, m.in. używając parasolki nad wózkiem nawet wtedy, kiedy ten stoi w ocienionym miejscu;
• należy podawać dziecku letnie, lecz nie zimne napoje, w szczególności ziołowe i/lub owocowe herbatki, a także wodę mineralną lub sok;
• należy kąpać dziecko w letniej (nie zimnej) wodzie;
• nie należy nosić dziecka w nosidełku, gdyż w upalne dni może być mu niewygodnie i gorąco;
• przed wyjściem z dzieckiem na spacer, należy zabrać ze sobą nawilżone chusteczki oraz butelkę z napojem;
• należy smarować dziecko kremami z wysokim filtrem;
• nie należy wychodzić z dzieckiem na zewnątrz w porze, kiedy jest najbardziej gorąco;
• wysokie temperatury sprzyjają rozwojowi bakterii salmonelli, dlatego też należy unikać pokarmów z surowych jajek, a także często myć dokładnie ręce.

Seniorzy podczas upału

Osoby starsze zwykle przyjmują większe ilości leków. Podczas upałów, gdy organizm się odwadnia, stężenie leków w organizmie może się zwiększyć nawet do zagrażającego życiu. W związku z tym powinny one bardzo uważnie monitorować swoje samopoczucie, a przede wszystkim stosować się do zaleceń związanych z postępowanie podczas upałów.

Jak przetrwać upały?

Pobierz ulotkę: jak przetrwać upał (pdf).

Jeśli Ty lub ktoś w Twoim otoczeniu poczuje się źle?

- Zgłoś bliskiemu lub współpracownikowi jeśli poczujesz dreszcze, osłabienie i niepokój, silne pragnienie lub ból głowy; po wystąpieniu takich objawów przenieś się do chłodnego miejsca, odpoczywaj i uzupełniaj płyny.
- Jeśli poczujesz skurcze kończyn, szybko uzupełnij płyny z zawartością elektrolitów; dostarczą ich np. napoje dla sportowców. Jeśli po upływie godziny odpoczynku w chłodniejszym miejscu i uzupełnianiu płynów skurcze nadal występują, skorzystaj ze wsparcia medycznego.
- Jeśli u kogoś w Twoim otoczeniu wystąpią objawy udaru cieplnego, takie jak: wysoka temperatura ciała (> 39°C), gorąca i sucha powierzchnia skóry oraz podwyższone tętno i delirium (majaczenie, bredzenie), drgawki, konwulsje i/ lub brak przytomności niezwłocznie wezwij karetkę pogotowia ratunkowego!

Czekając na przyjazd służb medycznych:

- delikatnie przenieś poszkodowanego w chłodne, zacienione i przewiewne miejsce,
- ułóż w pozycji leżącej z głową i nogami w górze (nieprzytomny) lub półsiedzącej (przytomny),
- udrożnij drogi oddechowe i skontroluj podstawowe funkcje życiowe;- rozepnij lub zdejmij zbędną i krępującą ruchy odzież,
- rozpocznij schładzanie organizmu: przykładaj chłodne okłady na kark, pachy i pachwiny, wachluj i schładzaj skórę rozpylając wodę o temperaturze 25-30°C,
- co 10 min mierz temperaturę ciała, kontynuuj schładzanie dopóki nie spadnie ona poniżej 38°C,
- nie podawaj płynów,
- bezwzględnie nie podawaj żadnych leków.

Telefony alarmowe:

112 - Centrum Powiadamiania Ratunkowego
999 - Pogotowie Ratunkowe