21 września przypada Światowy Dzień Choroby Alzheimera, który po raz pierwszy obchodzono w 1994 roku, w 10 rocznicę istnienia międzynarodowej organizacji Alzheimer Disease International (ADI). Od 2001 roku wrzesień został ogłoszony Światowym Miesiącem Choroby Alzheimera.
Głównym celem obchodów Światowego Dnia Choroby Alzheimera jest podnoszenie świadomości społecznej oraz zwalczanie stygmatyzacji choroby i chorych. Cały wrzesień organizacje alzheimerowskie na całym świecie organizują różnorodne wydarzenia edukacyjne i informacyjne, marsze pamięci (memory walks), kampanie medialne i zbiórki funduszy na swą działalność – robią wszystko w celu poprawy jakości życia.
Według Polskiego Stowarzyszenia Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera, w Polsce z otępieniem żyje ponad 500 tys. osób, w tym ponad 300 tys. cierpi na chorobę Alzheimera. U wielu z nich choroba nie została jeszcze rozpoznana, dlatego nie korzystają oni z pomocy medycznej. Nie ma leku, który pomógłby wyleczyć chorobę, ale dostępne są różne formy wsparcia dla chorych i ich opiekunów.
Choroba Alzheimera polega na utracie lub zaburzeniu tzw. wyższych czynności korowych, jak pamięć, orientacja, rozumienie, liczenie, mowa czy ocena sytuacji. Prowadzi do nieodwracalnej utraty komórek nerwowych w mózgu. Choroba ta może się rozwijać bez widocznych objawów, może minąć nawet 10 lat, zanim pojawią się symptomy pozwalające na postawienie diagnozy.
Choroba Alzheimera ma trzy fazy. Pierwsze stadium trwa od dwóch do pięciu lat. Osoba chora ma przede wszystkim kłopoty z pamięcią, orientacją w nowych miejscach, a także nauką czegoś nowego. Na tym etapie najbliższym jeszcze stosunkowo łatwo opiekować się chorym. Drugie stadium trwa od 2 do 12 lat. Pamięć jest bardziej zaburzona, chory zapomina imion dzieci, nie ufa bliskim, unika ludzi i błądzi nawet w znanym otoczeniu. Trzecie stadium trwa od roku do trzech lat. Ta faza jest dla rodziny najtrudniejsza. Kontakt z chorą osobą jest drastycznie ograniczony do jedynie pojedynczych słów, nasilają się trudności w kontrolowaniu czynności fizjologicznych. Taka osoba najczęściej wymaga nieustannej opieki.
Objawy choroby Alzheimera
10 głównych znaków ostrzegawczych:
- Zaburzenia pamięci utrudniające codzienne funkcjonowanie
- Trudności w wykonywaniu codziennych prac domowych
- Zaburzenia językowe
- Dezorientacja co do czasu i miejsca
- Kłopoty w ocenie
- Zaburzenia myślenia abstrakcyjnego
- Gubienie rzeczy
- Zmienny nastrój
- Zmiany osobowościowe
- Utrata inicjatywy
W pierwszym stadium (otępienie o niewielkim nasileniu) można się spodziewać następujących objawów:
- pozostawianie rzeczy w niewłaściwych miejscach,
- poszukiwanie w domu podstawowych przedmiotów,
- powtarzanie pytań i uwag,
- krótkotrwałe zapamiętywanie informacji i wyuczonych czynności,
- problemy z opowiedzeniem do końca rozpoczętej wypowiedzi,
- trudności z odnalezieniem się w nowym miejscu,
- powtarzanie czynności, np. sprzątanie, spożywanie posiłków, zażywanie leków,
- spadek aktywności i zainteresowań, depresja, zaburzenia snu.
W drugim stadium (otępienie umiarkowane) można się spodziewać następujących objawów:
- zaburzenia pamięci krótko- i długotrwałej,
- trudności z przypominaniem sobie słów,
- nadpobudliwość psychoruchowa,
- zapominanie o głównym wątku w trakcie rozmowy,
- problemy z orientacją w dobrze znanym otoczeniu,
- trudności z ubieraniem się, posługiwaniem sztućcami, rozpoznawaniem osób,
- drażliwość, impulsywność, upór, agresja słowna i fizyczna,
- zaburzenia rytmu dobowego (traktowanie dnia jako nocy i odwrotnie),
- omamy wzrokowe i słuchowe,
- zespół błędnego rozpoznawania (np. rozmawianie z telewizorem).
W trzecim stadium (otępienie głębokie) chory nie jest zdolny do samodzielnego funkcjonowania:
- nie rozpoznaje bliskich,
- nie orientuje się w czasie,
- nie wytwarza i nie rozumie mowy,
- nie wykonuje podstawowych czynności życiowych.
Rozpoznanie
Nie ma na świecie żadnego, pojedynczego, specyficznego testu, który wskazywałby, czy ktoś ma otępienie. Lekarz rodzinny lub pierwszego kontaktu rozpoznanie stawia po rozmowie (wywiadzie) z osobą i jej najbliższym opiekunem, a następnie kieruje na badania szczegółowe do lekarza specjalisty: neurologa lub psychiatry. Niepokoisz się o swoją pamięć? Czujesz, że gorzej pamiętasz i jesteś zagubiony?
Jeśli Ty lub osoba, o którą się troszczysz, ma problemy z pamięcią, umów się na wizytę do lekarza i wyjaśnij mu jej powody. Lekarze zazwyczaj dysponują ograniczonym czasem, który mogą poświęcić pacjentom. Możesz jednak pomóc sobie lub Twoim bliskim, jeżeli przygotujesz się do każdej wizyty.
Oto kilka wskazówek:
- na wizytę u lekarza weź spis wszystkich leków, które przyjmujesz (wraz z witaminami, aspiryną, itp.),
- sporządź wcześniej i weź ze sobą listę wcześniejszych i bieżących problemów zdrowotnych,
- jeśli członkowie rodziny mieli choroby, które powodowały problemy z pamięcią, powiedz o tym lekarzowi,
- odpowiadaj na pytania lekarza szczerze i jak najlepiej potrafisz,
- sporządź listę objawów, kiedy się rozpoczęły i jak często występują,
- podaj lekarzowi wszystkie szczegóły i przykłady związane z niepokojącymi Cię objawami,
- poproś lekarza, aby zapoznał Cię z przebiegiem i czasem postawienia diagnozy.
Jak opiekować się osobą starszą z chorobą Alzheimera?
Uzyskanie diagnozy jest pierwszym krokiem do zaplanowania leczenia i opieki.
- angażowanie osoby chorej w codzienne czynności (jeżeli jej stan na to pozwala),
- niewyręczanie chorego w podstawowych czynnościach (tak długo, jak to możliwe),
- etykietowanie przedmiotów,
- zapisywanie najważniejszych informacji i zadań do wykonania,
- opracowanie planu dnia (regularność pozwala zachować spokój i zmniejsza stres),
- zapewnienie choremu wspólnej rozrywki (również aktywności ćwiczących pamięć),
- zapewnienie bezpiecznego środowiska w domu (zabezpieczenie balkonów, drzwi, kuchenki, ustawienie mebli dopasowane do możliwości fizycznych, schowanie niebezpiecznych przedmiotów),
- zachowanie spokoju i cierpliwości.
Zachęcamy do zapoznania się z książkami na ten temat: alzheimer-waw.pl/choroba-alzheimera/ksiazki/
